"Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe
ey Türk halkı, senin ilini ve töreni kim bozabilir"
Kül Tigin yazıtı, 731 yılı
...............
Trans-Sibirya tren yolculuğuyla.
Gitmiştik anayurt topraklarına.
Moğolistan'a.
2012 yılında...
Amacımız gitmek Karakurum'a.
Orhun Yazıtları'na.
Karakurum, Başkent Ulan Bator'a.
Karayoluyla 400 km uzaklıkta...
Yolun son 46 km'si.
Bilge Kağan yolu isimli.
Kaliteli asfalt döşemeli.
TİKA'nın bir eseri...
Orhun ya da.
Göktürk Yazıtları burada.
Bulunmuş Orhun Vadisi'nde.
Orhun Nehri'nin geçtiği yerde.
Türkiye'nin girişimleriyle.
Taşınmış yakın bir yerde.
Koruganlı, güzel bir Müze'ye.
Karakurum yöresine...
Akşam üzeri geldik buraya.
Bilge Kağan Yolu'yla.
Gece yatacağız burada.
Yurt (Ger) denilen Moğol Çadır'ında...
Sabah erkenden kalktım.
Gün doğumunu fotoğrafladım.
Ardından gittik Müze'ye.
Orhun Yazıtları'nı görmeye...
Müze, geniş bir bahçe içinde.
Yüksek çatılı ve kapalı bir yüzeyde.
Göktürk eserleri sergilenmekte.
Heykeller, mezar taşları, koç başları.
Oklar, takılar, altın taçlar buradalar...
İki tane taş blok var bu Müze'de.
Yaklaşık 4 m yükseklikte.
Yazılmış MS 730'lu senelerde.
Göktürk alfabesiyle...
Bu bloklar bulunmuş 1888'de.
Bin yıl sonra Orhun Vadisi'nde.
Okunabilmiş beş yıl geçtiğinde.
1893 senesinde...
Yazıtlar, Danimarka'lı Thomsen.
Ve Rus Dilbilimci Radlof tarafından okunmuş.
Danimarka Kraliyet Bilim Akademisi.
Tarafından Bilim Dünyası'na açıklanmış...
İki Stel var bu Müze'de.
Birisi dikilmiş 732'de, ait Kültiğin'e.
Diğeri de ait Bilge Kağan'a.
Dikilmiş 1285 yıl önce, 735 yılında...
Bunlar Türkler'in.
İlk yazılı tarihlerinden biri.
Bunun önemi.
Göktürk Alfabesi ile yazılması...
Göktürk Alfabesi.
Farklı simgeli ve 38 harfli.
Sağdan-sola veya.
Yukarıdan-aşağıya yazılmakta...
Alfabe'de 3'ü sesli.
35 de sessiz harf bulunmakta.
Sözcükleri, biri birinden ayırmakta.
Genellikle iki nokta konulmakta...
Orhun Abideleri.
2004 yılından beri.
Unesco Dünya Kültür Hazinesi.
Eserlerinden bir tanesi...
Orhun Yazıtları'nın önemi:
Türkler'in bilinen en eski.
Yazılı metinleri ve Türk Tarihi'ni.
Aydınlatan en önemli eseri...
Kültigin, Bilge Han'ın kardeşi.
Ölümü 731 senesi.
Ölümünün bir sene ertesi.
Bilge Han diker bu taş abideyi...
"Kardeşim Kültiğin öldü" der.
"Eren aklım ermez oldu" diye ekler.
Kardeşinin kahramanlıklarını anlatır.
Devleti nasıl kurduklarını hatırlatır...
Bilge Kağan yazıtı da.
"İt yıl onunç ay altı otuzka".
Yani köpek yılı 10cu ayın 26'sında.
Dikilmiştir Bilge Han'ın ölümü sonrasında...
Bilge Han'ın ölüm zamanı bu yazıtta.
"Iazgın yil bişinç ay yiti otuzka"
Yani "domuz yılının 5.ci ayının 27'sine".
19 Ağustos 735 tarihine denk gelmekte...
Yazıtta: "Ölecek milleti diriltip, doğrulttum.
Çıplak kavmi elbiseli, fakir kavmi zengin kıldım.
Gayrı ülkelerden, gayri hakanlardan daha iyi kıldım.
Kavmi hep muti kıldım, düşmansız kıldım" yazmakta.
Kül Tigin yazıtlarındaBundan 1300 yıl önce, 732 yılındaKardeşi Bilge Han'ın yazdıklarıylaDevletin dağılışı da şu şekilde anlatılmakta:"Akılsız Hakanlar tahta oturmuşKötü Hakanlar tahta kurulmuşKumandanları da akılsız imişler.Beyleri, halkı itaatkar olmadığı içinÇin halkı hilekar ve sahtekar olduğu içinBeyler, halkı karşılıklı kışkırttığı içinTürk halkı kurduğu DevletiElden çıkarıvermiş..."
Orhun Yazıtları Fotoğraflarım:
