- çizim: Ali Erdal Yılmaz -
Osmanlı Döneminde ilk Mizah Dergimiz "Diyojen" idi. Ermeni kökenli Osmanlı vatandaşı Teodor Kasap derginin sahibiydi ve bundan 155 sene önce 1869 yılında yayına girmişti. Diyojen'den sonra çok sayıda Mizah Dergisi yayına girdiyse de çoğu uzun ömürlü olamadı. Bu dergilerde Samsun doğumlu karikatüristler çizerler miydi, fazla bilinmiyor.
Kurtuluş Savaşı sırasında, Yusuf Ziya Ortaç tarafından çıkartılan birkaç dergiden birisi olan "Akbaba" oldukça uzun ömürlü oldu ve 1977'de kapandı. Akbaba ve Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra çıkan dergi ve gazetelerde çok sayıda Samsun doğumlu önemli karikatür sanatçıları çizimler yaptılar. Sırasıyla bu sanatçılarımızı tanıyalım:
....................
ŞADİ DİNÇÇAĞ
Bafra 1919-1983
Şadi Dinççağ, Atatürk'ün 1919 yılında Samsun'a çoktığı 19 Mayıs'tan tam 70 gün sonra 29 Temmuz 1919 tarihinde Bafra'da doğmuştu. 1944 senesinde de İTÜ'ni bitirip Y. Mühendis olmuştu. İlk karikatürü de Atatürk'ün öldüğü yıl olan 1938 yılında Sedat Simavi'nin dergisinde yayınlanmış ve sonra çok farklı dergilerde çizimlerine yer verilmiş ve çok sayıda uluslararası yarışmalara katılmış ve ödüller almıştı.
BEDRİ KORAMAN
Bafra 1928-2015
Bedri Koraman 1928'de Bafra'da doğdu. İstanbul'da Güzel Sanatlar'da okudu. İyi bir Ressamdı. Çeşitli dergi ve gazetelerde çizdi. Milliyet gazetesinde çok beğenilen siyasi karikatürler, spor sayfasında spor karikatürleri ve Pazar günleri de tam sayfa ve renkli konulu karikatürleri yayınlandı. Siyaset Arenası başlıklı Karikatür Albümü çok beğenildi. Bu renkli insan 2015 senesinde vefat etti.
İSMET LOKMAN
Bafra 1938
1938 yılında Bafra'da doğdu. 16 yaşında "Son Posta" gazetesinin çocuk sayfasında düzenlenen karikatür yarışmasında birinci oldu ve Bab-ı Ali'ye ilk adımını attı. Amacı çizgi roman çizeri veya İllüstratör olmaktı. Kısa zamanda çocuk sayfasının daimi elemanı oldu. Zaman zaman baş sayfaya politik karikatürler yaptı. Grafik ve resim dallarında da çalışan sanatçının eserleri çeşitli dergi ve yayın organlarında yer aldı. 1963'de Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek İç Mimarlık Bölümünü bitirdi.
Karikatür dalında ulusal ve uluslararası yarışmalarda çok sayıda ödül aldı.
EROL ÖZDEMİR
Çarşamba 1942
1942 yılında Çarşamba'da doğdu. İlk Öğretmen Okulunu bitirdi. Çarşamba'da İlkokul Öğretmenliği yaptı. Karikatürle ilgilendi. Sağlam bir deseni vardı. İlk karikatürü Son Havadis gazetesinde yayınlandı. Yurt içi ve yurt dışında çok sayıda yarışmaya katıldı. Çeşitli yarışmalarda değişik ödüller aldı. 1975'te İtalya Tolentino'da Özel Ödül kazandı. Yapıtları Tolentino Mizah Müzesi'ne alındı. 2000 yılında Görü-Yorum isimli bir Karikatür kitabı yayınlandı.
MESUT YAVUZ
Bafra 1948-2014
O da 1948 yılında Bafra'da doğdu. Bedri Koraman'ın yeğeniydi. Bedri elinden tuttu, 1970 yılında Milliyet'e girdi. Bedri benzeri renkli ve çok güzel portre ve spor karikatürleri çizerdi. Milliyet spor sayfasının değişmez karikatüristiydi. Karikatürleriyle Bulgaristan ve Yugoslavyada ödüller aldı. 2024'te vefat etti.
FEHMİ AKYÜZ
Samsun 1950
1960 yılında Samsun'da doğdu. 1975 yılında GIR GIR'ın Çiçeği Burnundakiler sayfasında ilk karikatürü yayınlandı. Sırasıyla Fırt, Çarşaf, GümGüm, Limon dergilerinde karikatürleri yayınlandı. 1978'de Karakedi dergisinde karikatürist Teknik Sekreter olarak çalıştı. 1990'da "En Evvelden En Bugüne" ve 1992 yılında da "Eski Eser ve İnsan" adlı Karikatür Albümleri yayınlandı. Çeşitli tarihlerde Boğaziçi Üniversitesi, Cumhuriyet Gazetesi, Burdur Müzesi ve Mimarlar Odası özel ödüllerini aldı.
SEMİH POROY
Samsun 1954
1954 Samsun doğumlu. İstanbul Hukuk Fakültesinden mezun oldu. İlk Karikatürleri 1975'te Akbaba Dergisinde yayınlandı. Çok değişik gazetelerde çizdi. 1977-2018 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde sürekli karikatürleri yayınlandı. Yine Cumhuriyet gazetesi kitap ekinde 2004'te başlayıp, 2018'e kadar süren dönemdeki "Feklavye" çizimleri sonradan kitap olarak yayınlandı. TTB Merkez Konseyi'nin düzenlediği Çocuk Hakları ve Çocuk Sağlığı yarışmasında 1979'da Büyük Ödülü aldı. 1998 yılında Karikatür Vakfı tarafından "Yılın Karikatürcüsü" seçildi. Karikatür Albümleri yayınlandı. 1989 yılında Cumhuriyet Gazetesinde "Harbi"yi çizmeye başlamış ve 2018'yılına kadar bu bant karikatür dizisini devam ettirmiştir.
CEMALETTİN GÜZELOĞLU
Bafra 1954
1954'te Bafra'da doğdu. Üniversite eğitiminden sonra Ziraat Bankası tanıtım bölümünde grafiker olarak çalıştı. Grafikerliğin yanında genç yaştan beri karikatürler çiziyor. Türkiye'nin önde gelen Mizah Dergileri ve Gazetelerinde çalıştı. Yurt içi ve yurt dışı birçok karikatür sergisi ve yarışmalarına katıldı, çok sayıda ödüller kazandı.
KADİR CENGİZ
Çarşamba 1955
1955'te Çarşamba'da doğdu. Öğrenimlerini burada tamamladı. 1970 yılında Samsun Eğitim Enstitüsü Resim bölümünü bitirdi. Ayni yıl Resim Öğretmenliğine başladı. Karikatürlerini "Çizgiler de Benden", "ÇizgiMizgi", "Bugünlük Bu Kadar", adı altında çeşitli yerlerde sergiledi. Ulusal ve Uluslararası Ödüller aldı. Antalya Lisesi'nden emekli oldu. Karikatürleri ve strip-bant "Bızdıklar" Cumhuriyet, Milliyet, Hürriyet, Sanat, Politika, GırGır, Dünya, Anadolu'da Sanat, Doğrultu, Karikatür, Akdeniz Atılım, Akdeniz Edebiyat gibi çeşitli gazete ve dergilerde yayınlandı. "Bızdıklar-Bugünlük bu Kadar" ve "Bızdıklar-Atasözleri" adlı iki kitap sahibidir.
BEHİÇ AK
Samsun 1956
1956 yılında Samsun'da doğdu. Yıldız ve İstanbul Teknik Üniversitelerinde mimarlık eğitimi aldı. 1982 yılından beri Cumhuriyet gazetesinde çiziyor. 1986'dan bu yana çocuk kitapları yazıyor ve çiziyor. 37 tane kitabı ve çok sayıda ödülleri var. Mimarlık konulu karikatürleri ile Mimarlar Odası tarafından Başarı Ödülü'ne layık görüldü. Yurt dışında da çok sayıda ödülü var
MURAT İLHAN
Çarşamba 1959
1959 yılında Çarşamba'da doğdu. Resim sanatına tutkuluydu bunu Mizahla birleştirince karikatüre yöneldi. Bu değişimde Gır Gır Dergisinin rolü büyük oldu. İlk karikatürü 1981'de Gır Gır'da yayınlandı. Sonraları bir çok gazete ve dergide çizdi. 1986'dan itibaren Yarışma Karikatürleri çiziyor. Çeşitli yarışmalarda üç birincilik ve on ödül aldı. "Bir Varmış, Bin Yokmuş" Karikatür Albümü yayınlandı. Samsun'un ilk ve tek mizah dergisi "Barbar"ı yayınladı. 9 yıl süreyle Samsun gazetelerinde "Mum" başlıklı mizah sayfası yayınladı. Eserlerinin bir bölümünü "İlhantoloji" adını verdiği kitapta topladı.
Dr. KADİR DOĞRUER
Samsun 1959
1962'de Samsun'da doğdu. 1985 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. 1994'de İstanbul Tıp Fakültesinde Anestezi ve Reanimasyon Uzmanlık eğitimini tamamladı. İlk karikatürü 1977 yılında yayınlandı. Birçok dergi ve gazetelerde karikatürleri yayınlandı. 1987 Uluslararası Sedat Simavi Karikatür Yarışmasında birincilik ödülü dışında ulusal ve uluslararası ödüller aldı. İki Karikatür Albümü yayınladı. Bir tanesi de Samsun'da olmak üzere 14 kişisel Karikatür Sergisi açtı. İyi bir dostum ve meslektaşımdır:
KARİKADİR DOSTUM: https://yucel-tanyeri.blogspot.com/2007/12/karikadir-dostum.html
Bafra 1964
1964 yılında Bafra'da doğdu. 1979'dan beri Karikatürle uğraşıyor. Yedi kişisel Sergi açtı ve bunları birçok şehirde sergiledi. Yurtiçi ve dışında yüzü aşkın Karma Sergiye katıldı. İkisi Uluslararası olmak üzere on tane ödül kazandı. Karikatür ve Mizah üzerine makale ve araştırma yazıları yazdı ve Konferanslar verdi. Karikatürlerini "Dönüp Bakınca" adlı Albümde topladı. Karikatürist Burhan Solukçu'nun yaşamı ve sanatı üzerine kaleme aldığı Kitabı 2006'da yayınlandı.
HİCABİ DEMİRCİ
1968 Kocapınar Köyü-Samsun
1968 yılında Samsun'un Kocapınar köyünde doğdu. 1992'de Ankara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesini bitirdi. Çizgi serüveni çocukluğunda başlamıştı. Zaman içinde gelişti ve Karikatürle buluştu. Üniversite yıllarında çizgi filmle buluştu. "Ufuktaki Ada" çizgi filmi Nürnberg Film Festivalinde Finale kaldı.Radikal ve Milliyet gazetelerinde karikatürleri yayınlandı. 2005 yılında "Şeytantırnağı" Albümü yayınlandı. 2013 yılında Karikatür Dalında Yunus Nadi ödülünü aldı. Radikal ve Sözcü gazetelerinde çalıştı.
ABDÜLMECİT ÖZBEK
1972-1999 Çarşamba
1972 yılında Çarşamba'nın Kızılot köyünde doğdu. Samsun Endüstri Meslek Lisesi Gemi Makinaları bölümünden mezun oldu. OMÜ Eğitim Fakültesi Resim Bölümünü kazandı. Ancak ekonomik nedenlerle öğrenimini yarıda bırakmak zorunda kaldı ve tersanede çalışmaya başladı. Zor koşullarda karikatürler yaptı. Birçok Karikatür Sergisine katıldı, çeşitli ödüller kazandı. 1999 yılında çalıştığı gemi kazanının patlaması sonucu 27 yaşında vefat etti. Çalışmaktan elde edeceği tüm gelirini bir Çizgi Film Stüdyosu kurmak için harcamayı düşünüyordu.
TURGUT ÇEVİKER
1950 Çarşamba
Turgut Çeviker'in kendisi Karikatürist olmamasına rağmen, ülkemizde Karikatür Sanatı ve Karikatüristler üzerinde en çok çalışma yapan çok önemli bir araştırmacıdır. O da 1950 yılında Çarşamba'da doğdu. İlk, Orta ve Lise eğitimini Çarşamba'da aldı. 1974-75 Karikatür üzerinde yazılara başladı. 1977'den sonra karikatür üzerine eleştiri ve araştırma yazıları yazmaya başladı. Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi (1983), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (1986), Gelişim Laurusse (1983), Ana Britannica (1986) ve Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi’nin (1997, 2005) karikatür maddelerini yazdı. Tiyatro Mizah, Karikatür ve Sinema kitapları yanında "Gül-Diken" ve "Posta Kutusu" dergilerini çıkardı. Hikayeleri ve karikatür üzerine eleştirileri ve tanıtım yazıları Cumhuriyet ve Vatan gazeteleri ile Diyojen, Gösteri, Milliyet Sanat, Yarın Sesimiz, Oluşum, Özgür Toplum, Gül-Diken, Adam Sanat, Adam Öykü gibi dergilerde yayımlandı. Aziz Nesin'in "Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı" adlı antolojisini hazırladı. Karikatür üzerindeki büyük birikimlerini Aziz Nesin Vakfı'na bağışladı.
Samsunlu Karikatüristlerimizden Karikatür örnekleri:
.
